HUKUKİ BOYUT

4 aralık 2006 Hürses Gazetesi Av.Şule Eyüpgiller
Bahçenin duvarı, evin balkonu, evin köşesi veya saçağı gibi çıkıntıların, kömürlük, odunluk ve hatta dükkan, ev, apartman gibi yapıların bir kısmının hemen yanındaki araziye taştığını görmüş veya bu nedenle kişiler arasındaki sürtüşmelere tanık olmuşsunuzdur. İşte bu nedenlerle vatandaşlar arasında çıkan uyuşmazlıklarda izlenecek yollar Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 725. maddesinde (1) düzenlenmiştir.
bir arazideki inşaatın diğer bir araziye tecavüz etmesi haline hukuk dilinde Taşkın İnşaat adını veriyoruz. Bu durumlarda tecavüz edilen arazinin maliki ve inşaat malikinin hak ve yükümlülüklerini belirtmek istiyorum.

Medeni Kanun madde 718 e göre, arazi üzerindeki mülkiyet, kullanılmasında yarar olduğu ölçüde, üstündeki hava ve altındaki arz katmanlarını kapsar. Bu mülkiyetin kapsamına, yasal sınırlamalar saklı kalmak üzere yapılar, bitkiler ve kaynaklar da girer. Bu kurala göre, bir arazideki inşaatın diğer bir araziye tecavüz etmesi halinde, tecavüz eden kısmın üzerinde bulunduğu arazinin bütünleyici parçası olması ve onun mülkiyetine tabi olması gerekirdi. Ancak Türk Medeni Kanunu’ndaki “taşkın inşaat” düzenlemesi ile yasa koyucu genelin ekonomik çıkarları için yapının kalıcı olması amacını güderek bu kurala istisna getirmiş bulunuyor.
Medeni Kanun madde 725 gereğince “Bir yapının başkasına ait araziye taşırılan kısmı, eğer yapıyı yapan malik taşırılan arazi üzerinde bir irtifak hakkına sahip bulunuyorsa, ona ait taşınmazın bütünleyici parçası olur. Böyle bir irtifak hakkı yoksa, zarar gören malik taşmayı öğrendiği tarihten başlayarak onbeş gün içinde itiraz etmediği, aynı zamanda durum ve koşullar da haklı gösterdiği takdirde, taşkın yapıyı iyi niyetle yapan kimse, uygun bir bedel karşılığında taşan kısım için bir irtifak hakkı kurulmasını veya bu kısmın bulunduğu arazi parçasının mülkiyetinin kendisine devredilmesini isteyebilir.”
Bu maddeye göre yanındaki arsaya tecavüz etmiş olan inşaat ve imalat sahibi kimsenin o arsa üzerinde ayni bir hakkı varsa, bunlar o kimsenin arsasının bütünleyici parçası oluyor ve tecavüz eden kısmı irtifak hakkı olmak üzere tapuya tescil ettirebiliyor. Böyle bir irtifak hakkı yoksa, taşkın inşaat nedeniyle arsasına tecavüz edilmesi dolayısı ile zarar gören arsa sahibi tecavüzü öğrendiği tarihten itibaren 15 gün içinde itiraz etmemiş ise, taşkın inşaatın iyi niyetle yapıldığı durum ve koşullarda gerçekleştiği takdirde, inşaatı yapan kimse uygun bir bedel karşılığında tecavüz ettiği arsa üzerinde taşan kısım kendisine ayni bir hak verilmesini veya bu kısmın mülkiyetinin kendisine devredilmesini isteyebiliyor.

Kanun’da taşkın inşaat yapanın diğer kişiye uygun bedel ödemesi öngörülüyor. Bedelin belirlenmesi ise bir takdir işi olarak hakime düşüyor. Bu durumlarda takdir hakkı kullanılmadan önce bilirkişiye başvuruluyor. Taşkın yapının kapladığı kısmın dava günündeki gerçek değeri araştırılıyor, geri kalan toprak parçasının değerinde bir eksilme olup olmadığı bu yüzden toprak sahibinin zarara uğrayıp uğramadığı inceleniyor. Bu şekilde sebepsiz zenginleşmeyi de önleyecek biçimde uygun bir bedel tayin ve takdir edilmesi gerekiyor.
Medeni Kanun madde 725 de belirtilen şartların gerçekleşmesi durumlarında arazi maliki taşkın inşaata katlanmaya mecbur oluyor. Bu şartlar gerçekleşmezse arazi maliki tecavüze neden olan taşkın inşaata katlanmaya mecbur değildir; tecavüz eden kısmın kaldırılmasını her zaman isteyebilir.
Benden size tavsiye, eviniz ya da arsanız var ise, komşunuzun yapmaya başlayacağı inşaata her an dikkat etmenizde yarar var. Aksi durumda çok geç olabilir; taşkın bir inşaata katlanmak zorunda kalabilirsiniz.